فیستول رکتوواژینال به معنی پیوند غیر طبیعی بین قسمت پایین روده (راست روده) و واژن است. به این ترتیب محتویات روده از فیستول خارج شده و گاز یا مدفوع به مهبل (واژن) منتقل شود. بنابراین ممکن است با ابتلا به این بیماری گاز روده و مدفوع از واژن خارج شود.
فیستول رکتوواژینال ممکن است در نتیجه موارد زیر ایجاد شود:
آسیب در هنگام زایمان
بیماری کرون یا دیگر بیماری های التهابی روده
استفاده از اشعه درمانی سرطان در ناحیه لگن
عوارض عمل جراحی در ناحیه لگن
این بیماری ممکن است اختلالات عاطفی و ناراحتی های فیزیکی ایجاد کرده و عزت نفس را از بیمار بگیرد. بنابراین اگر علائم و نشانه های فیستول رکتوواژینال را دارید، حتی اگر برایتان شرم آور نیست حتما به پزشک مراجعه کنید. برخی از فیستول های رکتوواژینال ممکن است خود به خود بسته شوند. اما بسیاری از آن ها احتیاج به جراحی ترمیمی دارند.
در ادامه به معرفی علائم، علل، عوارض جانبی، روش های تشخیص و روش های درمان این بیماری خواهیم پرداخت.
علائم فیستول رکتوواژینال
بسته به اندازه فیستول و محل آن، ممکن است علائم جزئی و یا مشکلات قابل توجهی را تجربه کنید. علائم و نشانه های فیستول رکتوواژینال شامل موارد زیر است:
دفع گاز، مدفوع یا چرک از واژن
ترشح از واژن
عفونت های مکرر دستگاه ادراری یا واژن
التهاب یا درد در فرج، واژن و منطقه بین واژن و مقعد (میاندوراه)
درد مقعد
درد در هنگام مقاربت جنسی
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر تجربه هر کدام از علائم و نشانه های فیستول رکتوواژینال را دارید حتما به دکتر خود مراجعه کنید. فیستول ممکن است اولین هشدار از یک مشکل جدی تر، مانند آلوده شدن منطقه با چرک و تشکیل آبسه یا سرطان باشد. تشخیص علت فیستول می تواند به دکتر در تعیین یک برنامه درمانی کمک کند.
علت ایجاد این بیماری
فیستول رکتوواژینال ممکن است در نتیجه یکی از اختلالات زیر رخ دهد:
ایجاد صدمات در هنگام زایمان: حوادث ناشی از زایمان طبیعی شایع ترین علت فیستول رکتوواژینال است. این حوادث عبارتند از:
پارکی کف لگن که به روده گسترش یافته
عفونت بعد از اپی زیاتومی. در این روش یک برش برای بزرگ کردن کف لگن در طول زایمان واژینال ایجاد می شود. اگر زایمان طولانی و سخت باشد معمولا از این برش استفاده می شود.
این نوع از فیستول ممکن است به اسفنکتر مقعد که شامل حلقه های عضلانی در انتهای راست روده است و به شما در نگه داشتن مدفوع کمک می کند، آسیب برساند.
بیماری کرون: دومین علت شایع فیستول رکتوواژینال، بیماری کرون است که یک بیماری التهابی روده می باشد. این بیماری پوشش دستگاه گوارش را ملتهب می کند. بسیاری از زنان مبتلا به بیماری کرون فیستول رکتوواژینال ندارند. اما داشتن بیماری کرون می تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
درمان سرطان با اشعه در ناحیه لگن: وجود تومور در راست روده، رحم، واژن، رحم و یا کانال مقعد می تواند عامل ایجاد فیستول رکتوواژینال شود. پرتودرمانی برای سرطان در این مناطق نیز می تواند شما را در معرض خطر قرار دهد. فیستول ناشی از تابش اشعه معمولا در عرض شش ماه تا دو سال بعد از درمان تشکیل می شود.
جراحی مهبل، کف لگن، مقعد و یا رکتوم: انجام عمل جراحی در نواحی لگن مانند جراحی برداشتن رحم (هیسترکتومی)، در موارد نادر می تواند به توسعه فیستول منجر شود. فیستول ممکن است در نتیجه آسیب در حین عمل جراحی و یا عفونت که پس از آن شکل می گیرد ایجاد شود.
علل دیگر: به ندرت، فیستول رکتوواژینال، توسط عفونت در مقعد یا رکتوم ایجاد می شود. علل دیگر این نوع فیستول عبارتند از:
عفونت های کوچک
برآمدگی کیسه مانند در دستگاه گوارش(دیورتیکولیت)
التهاب طولانی مدت کولون و رکتوم (کولیت اولسراتیو)
مدفوع خشک گیر کرده در راست روده
آسیب واژنی مرتبط به زایمان
عوارض فیستول رکتوواژینال
عوارض فیزیکی فیستول رکتوواژینال عبارتند از:
از دست دادن کنترل مدفوع
مشکلات بهداشتی
عفونت های مکرر دستگاه ادراری و یا واژن
التهاب مهبل، کف لگن یا پوست اطراف مقعد
آلوده شدن فیستول و تشکیل آبسه که ممکن است در صورت عدم درمان کشنده باشد
عود فیستول
در زنان مبتلا به بیماری کرون که دچار فیستول می شوند، شانس ایجاد عوارض بالاتر است.
روش های تشخیص
بسته به نیاز بیمار از آزمایش های خاص و معاینه فیزیکی برای تشخیص این بیماری استفاده می شود.
معاینه فیزیکی
برای بررسی عفونت، تومور و آبسه پزشک ابتدا معاینه فیزیکی را انجام می دهد. برای این منظور نواحی مانند مهبل، مقعد و ناحیه بین آنها (میاندوراه) بررسی می شود.
مگر در مواردی که فسیتول مهبل (واژن) بسیار پایین و قابل مشاهده باشد، پزشک برای بررسی بیشتر، اسپکولوم را به داخل مهبل (واژن) می فرستد. سازه ای شبیه به اسپکولوم، به نام proctoscope نیز ممکن است برای بررسی بیشتر به داخل مقعد و رکتوم وارد شود.
دکتر ممکن است یک نمونه از بافت را برای تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی (بیوپسی) در طی این عمل بردارد.
آزمایشاتی که برای تشخیص فیستول استفاده می شود
اگر فیستول در معاینات پزشکی مشخص نباشد از سایر آزمایشات برای ارزیابی فیستول رکتوواژینال استفاده می شود. این آزمایشات تیم پزشکی را در برنامه ریزی برای عمل جراحی کمک می کنند.
آزمون کنتراست: واژینوگرام یا تنقیه باریوم می تواند به شناسایی فیستول واقع در راست روده فوقانی کمک کند. در این آزمایشات از یک ماده حاجب برای نشان دادن واژن یا روده بر روی تصویر اشعه X استفاده می شود.
آزمون رنگ آبی: در این آزمون یک تامپون داخل واژن قرار داده شده و سپس ماده آبی رنگی را درون راست روده تزریق می کنند. اگر تامپون آبی شود نشان می دهد که فیستول وجود دارد.
توموگرافی کامپیوتری (CT): سی تی اسکن شکم و لگن، این نواحی را با جزئیات بیشتر نسبت به عکس اشعه ایکس استاندارد نشان می دهد. سی تی اسکن می تواند به پیدا کردن فیستول و تعیین علت آن کمک کند.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): این تست تصاویر بافت نرم را در بدن نشان می دهد. MRI می تواند محل فیستول را تعیین کرده و به این سوال پاسخ دهد که آیا دیگر ارگانهای لگنی درگیر بیماری هستند و یا اینکه آیا تومور وجود دارد؟
سونوگرافی آنورکتال: این روش با استفاده از امواج صوتی، تصویر ویدئویی از مقعد و رکتوم ایجاد می کند. در این آزمایش ابزاری گرز مانند و باریک به مقعد و رکتوم وارد می شود. این تست می تواند ساختار اسفنکتر مقعد را ارزیابی کرده و ممکن است آسیب مربوط به زایمان را نشان دهد.
مانومتری آنورکتال: این تست برای اندازه گیری حساسیت و عملکرد مقعد کاربرد دارد و می تواند اطلاعاتی در مورد اسفنکتر مقعدی و توانایی کنترل مدفوع را نشان دهد. این آزمایش فیستول را پیدا نمی کند، اما ممکن است در برنامه ریزی برای ترمیم فیستول کمک کننده باشد.
دیگر آزمون ها: اگر پزشک به بیماری التهابی روده مشکوک شود، ممکن است کولونوسکوپی را برای مشاهده روده بزرگ تجویز کند. در این روش، پزشک می تواند نمونه کوچکی از بافت (بیوپسی) را برای تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی و تشخیص بیماری کرون بردارد.
درمان فیستول رکتوواژینال
علائم فیستول رکتوواژینال می تواند ناراحت کننده باشد. اما درمان در اغلب موارد مؤثر است. درمان فیستول بستگی به علت، اندازه، محل و اثر آن بر روی بافت های اطراف دارد.
داروها
برای کمک به درمان فیستول یا آماده شدن برای جراحی یکی از داروهای زیر تجویز می شود:
آنتی بیوتیک ها: اگر منطقه اطراف فیستول آلوده شده باشد، مصرف یک دوره آنتی بیوتیک قبل از عمل جراحی توصیه می شود. آنتی بیوتیک ها همچنین برای زنان مبتلا به بیماری کرون که دچار فیستول می شوند نیز کاربرد دارد.
اینفلکسیمب: به کاهش التهاب و التیام فیستول در زنان مبتلا به بیماری کرون کمک می کند.
عمل جراحی
اکثر افراد مبتلا به فیستول رکتوواژینال نیاز به عمل جراحی برای بستن و یا اصلاح آن دارند.
قبل از اینکه جراحی انجام شود، باید پوست و بافت های دیگر سراسر فیستول سالم و بدون عفونت یا التهاب باشند. بنابراین معمولا توصیه می شود که سه تا شش ماه قبل از عمل جراحی برای اطمینان از سالم بودن بافت اطراف صبر کنید.
جراحی بستن فیستول معمولا توسط جراح زنان و زایمان، جراح کولورکتال یا هر دو انجام می شود. هدف این درمان این است که فیستول حذف شده و بافت های سالم مجددا به هم دوخته شوند. گزینه های جراحی عبارتند از:
دوخت پلاگین فیستول مقعد و یا وصله زدن بافت بیولوژیک به فیستول: این کار موجب می شود که فیستول التیام یابد.
پیوند بافت: در این روش بافت گرفته شده از یک قسمت از بدن در این نزدیکی بافت سالم در سراسر فیستول پیوند زده می شود.
اصلاح عضلات اسفنکتر مقعد: اگر فیستول یا بافت از تابش اشعه یا بیماری کرون آسیب دیده باشد از این روش جراحی استفاده می شود.
انجام کولوستومی قبل از اصلاح فیستول: در موارد پیچیده یا عود کردن مجدد بیماری، برای منحرف کردن مدفوع، سوراخی در شکم به جای راست روده ایجاد می شود. بسیاری از اوقات، این عمل جراحی مورد نیاز نیست. اما در شرایط زیر ممکن است به آن نیاز باشد:
اگر بافت آسیب دیده باشد.
در حال حاضر زخم وجود داشته باشد.
قبلا عمل جراحی انجام شده باشد.
بیماری عفونی مزمن وجود داشته باشد.
آلودگی مدفوعی قابل توجهی وجود داشته باشد.
تومور سرطانی یا آبسه وجود داشته باشد.
منبع :دکتر برتر
